قوی؛ اما مهربان!

واکنش کودکان از همان سال های اول دبستان  در برابر ظلم و بی عدالتی بایکدیگر متفاوت است . برخی آن را می پذیرند و خودشان را با شرایط ایجاد شده وفق می دهند . بعضی از کودکان  از بزرگتر ها کمک میخواهند و از آن ها یاری می طلبند. اماگروهی از کودکان نه تنها از خودشان در برابر ظلم و بی عدالتی دفاع می کنند بلکه مراقب دوستانشان نیز هستند تا کسی حق آنها را پایمال نکند .

در این یادداشت میخواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که والدین با انجام دادن چه کارهایی می توانند فرزندانی ظلم ستیز و شجاع پرورش دهند.

• عزت نفس: یکی از مهم ترین عواملی که باعث ایجاد شجاعت و ظلم ستیزی در کودکان و بزرگسالان می شود وجود عزت نفس است. کسی که دارای عزت نفس است خود را موجودی ارزشمند می داند و خود را شایسته این می داند که از حقوق خود  دفاع کند و در این امر از کسی ترس و واهمه ای ندارد .

در زیر به بررسی راه هایی می پردازیم که والدین به وسیله آنها می توانند عزت نفس فرزندان خود را تقویت کنند:

والدین برای اینکه بتوانند عزت نفس را در فرزندان خود پرورش دهند ابتدا باید عزت نفس خود را تقویت کنند. زیرا کودکان با مشاهده والدینی که عزت نفس پایینی دارند و نمی توانند از طبیعی ترین حقوق خود در جامعه دفاع کنند گوشه گیری و انفعال را می آموزند نه حق طلبی و ظلم ستیزی را.

به فرزند خود به طرق مختلف نشان دهید که چقدر او  را دوست دارید و از اینکه او  در زندگی شما حضور دارد خوشحالید. این کار باعث میشود فرزندتان حس خوبی نسبت به خودش داشته باشد و عزت نفس بیشتری را از سمت شما کسب نماید. اینکه فرزند شما احساس کند با وجود تمام اشتباهات و خطاهایش همچنان محبوب و مورد پذیرش شماست به او احساس ارزشمندی می دهد و اگر در جامعه طرد  شود و مورد حمایت قرار نگیرد تغییر وافری در عزت نفس او صورت نمی گیرد.

کاملگرایی والدین واینکه آنها از فرزندشان انتظار داشته باشند تمام کارهایش را بدون عیب ونقص انجام دهد ، تهدیدی جدی برای عزت نفس کودکان خواهد بود. در صورتی که کودکان اشتباهی را مرتکب شوند بهتر است والدین به کودکانشان بگویند که این کار تو اشتباه است نه اینکه تو پسر بد یا دختر بدی هستی. و اشتباه او را به کل شخصیت او تعمیم ندهند.

اگر فرزندتان در انجام دادن یک سری از کارها و دروسش عملکرد ضعیفی دارد. بهتر است که ضعف او در اندازه واقعی و به دور از بزرگنمایی و اغراق بررسی شود و برای حل این مشکل و ضعف اقدامی صورت گیرد نه اینکه تنها بخاطر آنها سرکوب گردد. برچسب زنی والدین بر فرزندشان بخاطر نقاط ضعف و اشتباهاتش باعث کاهش عزت نفس و جرأت ورزی او می شود.

خوب است  در اموری که فرزندتان در آن توانایی دارد با او مشورت کنید و در حدتوانش به او مسئولیت هایی در خانه بسپارید.

والدین می توانند فرزندان خود به انجام دادن کارهای مهارتی و هنری که فرزندشان به آن ها علاقه مند است و در آن توانایی دارد هدایت کنند . تا عزت نفس فرزندشان با مشاهده خروجی کارهایی که انجام  داده است تقویت گردد.

2-  مهارت های ابراز وجود :والدین باید مهارت های ابراز وجود را در فرزندان خود پرورش دهند تا آنها بتوانند به خواسته های حق خودشان پافشاری کنند، بدون هرگونه اضطرابی احساسات واقعی خودشان را بیان کنند، با ملاحظه حقوق دیگران حق خود را بگیرند و به آسانی تسلیم خواسته های دیگران نشوند.

3- آشنایی با حقوق خود و دیگران :فرزندتان را با حقوق مختلف خود در بعدهای مختلف و در محیط های متفاوت ، حقوق سایر انسان ها ، حقوق طبیعت و گیاهان و حقوق حیوانات آشنا کنید. برای این منظور می توانید به رساله حقوق امام سجاد علیه السلام مراجعه کنید. همچنین پیشتر در موشن‌گرافی «از جنس طبیعت» به این مهم پرداخته شد.

4- روحیه ریسک پذیری: روحیه ریسک پذیری را در فرزندتان تقویت کنید و او را از اینکه برای گرفتن حقش تلاش می کند نترسانید. برخی مواقع کودکان برای گرفتن حقشان ترسی ندارند ولی والدین بخاطر رافت و محبت زیادی که نسبت به فرزند خود دارند نگران او هستند و دوست ندارند کوچکترین چیزی سلامت جسم و روان فرزندشان را تهدید کند. این نگرانی اگر به جا و به موقع اعمال نشود میتواند کودک را ترسو بار بیاورد که از هرگونه تهدیدی اجتناب می کند.

5- حمایت به جا و به موقع: وقتی  فرزندتان با یکی از دوستانش دچار مشکل می شود و احساس می کند که مورد ظلم واقع شده است  تا جایی که آسیب جدی به فرزندتان  وارد نمی شود از ورود کردن و حل کردن مسئله توسط خودتان خودداری کنید. بهتر است شما در اینگونه مواقع چگونه حل کردن مسئله و راه های رفع مشکل را به او بیاموزید و از او در این راه حمایت فکری و عاطفی نمایید.

6- توجیه نکردن : اگر فرزندتان توانایی دفاع از حقش را ندارد با نسبت دادن صفات نیکویی مانند موقر، آرام و متین نقطه ضعف او را برای خودتان توجیه نکنید. سعی کنید علت این موضوع را ریشه یابی کنید و برای حل کردن آن اقدام نمایید.

وجود عزت نفس، مهارت های ابراز وجود و ریسک پذیری در کودکان و آشنایی آنها با حقوق خود و دیگران باعث می شود آنها اگر ظلم و بی عدالتی دیدند منفعل نباشد و بتوانند برای از بین بردن آن ظلم و بی عدالتی اقدام نمایند. ظلم ستیزی در کودکان  باعث میشود آنها به راحتی تسلیم خواسته های دیگران نشوند و بتوانند از حقشان دفاع کنند.