پرورش مهارت تفکر

در سن 5 یا 6 سالگی، کودکان شروع به درک مشکلات و جستجوی راه‌هایی برای حل آن‌ها کرده، همچنین شروع به پرسش سوالات مختلف و داستان‌سرایی برای اطرافیانشان می‌کنند. کودکان در این بازه سنی یاد می‌گیرند که با آنچه که احساس می‌کنند، ارتباط برقرار کنند؛ آنها طیف وسیعی از روش‌های ارتباطی همراه با رابطه آن‌ها با منطق را کشف کرده و در گفتار با دیگران شروع به بیان استدلال‌های منطقی می‌کنند.

مسئله مهم این است که درک کنیم؛ قرار نیست که ما به عنوان والدین مشکلات آن‌ها را برطرف کنیم بلکه کودکان می‌توانند از راهنمایی ما در حل مشکلاتشان استفاده کنند و این خود آن‌ها هستند که باید برای حل مشکلات خود به دنبال راه حل درست باشند. وظیفه ما آن است که به طور کلی آن‌ها را در جهت تشخیص مسیر درست از غلط کمک کنیم. اینگونه تعاملِ ما با کودکان، آن‌ها را به سمت آزاد فکر کردن و کمک گرفتن از عقل خود حرکت می‌دهد.

یادگیری تفکر و پرورش و توسعه استدلال منطقی یکی از مهمترین مهارت‌هایی است که کودکان امروز در آینده به شدت به آن‌ها نیاز دارند. در دنیای به سرعت در حال تغییر، کودکان باید بتوانند لیستی از فعالیت‌های ذهنی را همچون؛ جمع‌آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل، مقایسه و نتیجه‌گیری را درک و انجام دهند.

در اینجا به شرح چند نکته و ایده جهت پرورش و توسعه مهارت‌های تفکر در کودکان می‌پردازیم:

1– با توجه و تمرکز به کودک خود، در او ایجاد امنیت کنید.

کودکانی که پیوندهای عاطفی عمیق و امن‌تری با والدینشان دارند در آینده توانایی این را خواهند داشت که با اشنیاق، لذت و صرف مقدار بیشتری انرژی در زندگی به دنبال جستجو، تحقیق، یادگیری و کشف باشند.

2- شادی و علاقه خود را به کودکتان ابراز کنید.

با زبانی کودکانه و با چشمانی مشتاق و مهربان، توجه‌تان را به فعالیت‌های کودکانه‌ی فرزند خود نشان دهید. در این حالت نوازش آرام و لبخند شما، نوعی ماهیت عمیق عاشقانه و طبیعی به کودک شما اهدا می‌کند.

3-با کودک خود هدفمند گفتگو کنید.

با کودک خود به آرامی و متانت صحبت کنید. از هجاها به آرامی، با لبخند و صدای بالاتر و مانند حالت تعجب آمیز استفاده کنید. این نوع استفاده از کلام به «پَرِنتیس» معروف است. «پرنتیس» فرمی از گویش است که برای کودکان قابل فهم‌تر است. استفاده از این نوع گویش باعث می‌شود نواحی مغز که برای درک گفتار و تولید زبان نیاز به دریافت‌های قوی‌تری دارند، فعال گردد.

4–سوالاتش را سریعا پاسخ ندهید.

در پاسخگویی به سوالات بلافاصله مداخله نکنید؛ بچه ها برای رشد نیاز به چالش دارند. مثلا به جای اینکه به طور خودکار به سوالاتی که فرزند شما مطرح می‌کند پاسخ دهید، با طرح پرسش‌های مختلف، به آنها کمک کنید تا خوشان به آن‌ها فکر کنند و به پاسخ برسند: “خودت چه ایده‌هایی داری؟ شما فکر می‌کنی در این صورت انجام این کار چه اتفاقی می‌افتد؟”

5-اشتیاق مطالعه را در کودک خود پرورش دهید.

کتاب‌هایی با تصاویر بزرگ و رنگی برای کودک خود انتخاب کنید و همراه با شور و شوق وتقلید صداهای کودکانه، برایش بخوانید. صدای خود را زیر و بم و خطوط داستان را به صورت بسیار ساده دنبال کنید. کودکان را تشویق به کتاب خواندن کنید. به یاد داشته باشید که در مراحل نخستین، پایه ریزی برای فهم گفتار دیگران (گویش پذیرا) برای کودک شما از پیشرفت قدرت بیان او مهم‌تر است.

6–بازی‌هایی را به کودک خود ارائه دهید که با دست انجام می‌شود.

به کودک نوپای خود اجازه‌ی بازی‌هایی مانند؛ کاغذ بازی( پاره کردن کاغذ)، آب بازی، شن بازی و حتی گِل بازی، بدهید. این امر کودک شما را با علم فیزیک و خواص و بافتِ مایعات و جامدات آشنا می‌کند. در هنگام استحمام، مغز با دانشِ آب، لغزندگی صابون و بافت‌های حوله، پیوند برقرار می‌کند. تجارب حسی مانند یک آسیاب برای یادگیری مغز کار می‌کند.

7–برای کودک خود اسباب بازی‌هایی فکری جهت تقویت حافظه و ذهن متناسب با سنش، انتخاب کنید.

این گونه اسباب بازی‌ها به او اجازه‌ی کاوش و تفکر می‌دهد و به کودک کمک می‌کند که بیشتر یاد بگیرد، زیرا روابط علت و معلول و «دیگر چه» یا نگاه گردن به موضوعات از زوایای متفاوت را به شکل استدلالی، بهتر درک خواهد کرد. برای نمونه؛ اگر کودک موفق شود که یک مکعب کوچک‌تر را به روی یک مکعب بزرگ قرار دهد، نشانگر این است که او اطلاعات و داده‌ها را به یکدیگر به صورت صحیح در مغز خود پیوند داده است.

8–از زمان‌های مناسب برای  آموزش نظم و طبقه بندی به کودک بهره‌گیری کنید.

این یک راه خوب برای تمرین طبقه بندی است. اغلب کودکان می‌دانند که در زمان خواب، هر عروسک و اسباب بازی باید در جای مخصوص خود گذاشته می‌شود. بچه‌ها به یادگیری ایجاد نظم و طبقه بندی نیاز دارند. مانند؛ چیدن عروسک‌ها یا ماشین‌ها به ترتیب از کوچک به بزرگ که به رشد شناختی قبل از دوران دبستان آنها کمک بسزایی می‌کند.

9– برای کودک خود آواز بخوانید.

هنگام آواز خواندن، حرکات بدنی و بازی با انگشتان به کودک شما کمک خواهد کرد که با صداهای زیر و بم پیرامون خود ارتباط برقرار کند. آهنگ خواندن به کودک شما در یادگیری ریتم، قافیه و الگوهای گویشی، کمک خواهد کرد.

10-وعده‌های غذایی و خواب کودک خود را تنظیم کنید.

در هنگام غذا دادن به کودک، نام خوراکی‌ها را با صدای بلند تکرار کنید. هنگامی که کودک شما خودش غذایش را می‌خورد، بدون توجه به تمیزی یا کثیفی و یا رعایت رسوم در سر میز غذا، او را تشویقش کنید. این کار باعث می‌شود که او با غذا خوردن و زمان صرف غدا در مغز خود، ارتباط خوبی برقرار کند. جدال و فشارآوردن به کودک برای غذا خوردن اجباری برای وی امری آزار دهنده است و منجر به بوجود آمدن الگوهای منفی مغزی برای آینده‌ی او می‌شود.

11–میزان سرعت عمل خود را با خلق و خوی کودک خود هماهنگ کنید.

برخی کودکان به راحتی خود را با شرایط متفاوت تنظیم می‌کنند. برخی جسور و شلوغ و برخی دیگر، خجالتی و آرام هستند. برای افزایش شجاعت و سطح راحتی یک کودک خجالتی، والدین باید وارد عمل شوند و یا به یک کودک بیش از حد فعال باید کمک کرد که یاد بگیرد انرژی فوق العاده خود را کنترل و از آن در زمان مناسب استفاده کند. پذیرش، هماهنگی و درک شما به او کمک خواهد کرد تا آرامشی را که او برای کسب تجربه و یادگیری آزادانه نیازمند است، به دست بیاورد.

به طور کلی؛ برای پرورش ابتکار در کودکان و کمک به توسعه مهارت‌های منطقی آن‌ها، والدین و معلمان باید کودکان را به استفاده از ذخایر حافظه خود آموزش دهند. حافظه و استدلال در جهت دستیابی به حل مشکلات به کار گرفته می‌شوند. از این رو؛ پرورش و توسعه استدلال منطقی در کودکان در سنین اولیه به بهبود عملیات ذهنی آن‌ها کمک می‌کند؛ در نتیجه باعث افزایش سطح فعالیت‌های شناختی و توانایی حل مشکلات فکری توسط آن‌ها می‌شود.