میدان مین مجازی

کودکان و خطرات فضای مجازی

شبکه‌های اجتماعی، کاربران کم سن را در معرض حجم عظیمی از اطلاعات قرار می‌دهند که بخشی از آن‌ها به دلیل عدم تناسب با رشد سنی و عقلی و میزان دانش کودک و نوجوان می‌تواند آثار زیان‌باری به همراه داشته باشد؛ ازین رو شبکه‌های اجتماعی مجازی محیط جدیدی در رشد افراد بوده و با توجه به اهمیت و ضرورت تحقیق در این حوزه محققان دریافتند که عواملی نظیر کنجکاوی ، گذراندن اوقات فراغت، ارضای نیاز‌های روانی، پاسخ به نیازهای بلوغ و اضطراب از مواجهه حضوری با دیگران از جمله مهم‌ترین عوامل گرایش‌سنجی نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی است.

درباره‌ی سوءاستفاده کنندگان از حضور کودکان در فضای مجازی نیز باید گفت، عموما برای تحقق بزه‌دیدگی در شبکه‌های مجازی، بزهکار مراحلی را طی می‌کند که از قبیل ایجاد پروفایل جعلی برای جذب نوجوانان، داده‌کاوی پروفایل و برقراری رابطه احساسی و به دام‌انداختن آنان است. ورود بدون رضایت به گروه‌ها، تحریف تصاویر و فیلم کودکان و عرضه‌ی آنها اعم از سالم یا تحریف شده برای مجرمین و بیماران رفتاری از جمله مهم‌ترین گونه‌های بزه‌دیدگی نوجوانان در فضای مجازی است. در این نوشته به بررسی چند عنوان عمده‌ی اقدام برای بزهکاری علیه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی خواهیم پرداخت.

ایجاد پروفایل جعلی توسط بزهکاران به منظور جذب نوجوانان

یکی از راه‌های بزه‌دیدگی (به خصوص بزه جنسی) کودکان در شبکه‌های اجتماعی مجازی، ایجاد پروفایل جعلی توسط بزهکاران به منظور جذب کودکان است که ازین طریق کودکان به گفت وگوهای اینترنتی جذب می‌شوند. گفت وگوهای اینترنتی، افراد زیادی را به سبب استفاده ناسالم از اینترنت در دریای خود غرق کرده است؛ مهمترین پیامد غرق شدن در این فضا، به جهت قابل پیش‌بینی نبودن شرایط، از بین رفتن هویت انسان و شخصیت آدمی است. وعده و وعید‌هایی که به بسیاری از کودکان از طریق گفت وگوهای اینترنتی داده می‌شود، شرط‌بندی‌هایی که ازین رهگذر انجام می شود؛ صحبت‌های آزاد جنسی و نامشروعی که صورت می‌گیرد، همه و همه کودکان را به بی‌هویتی، از هم گسیختگی شخصیت و فرار از خانواده و دوستان سوق میدهد. شبکه‌های مجازی امروزه ارتباط‌های شخصی را بسیار ساده و راحت ساخته و از طریق شبکه‌های اجتماعی، کودکان از طرفی دوست‌های جدید و زیادی پیدا می‌کنند که بسیاری از آن‌ها از طریق پروفایل‌های جعلی ایجاد شده و هویت دقیق آن‌ها مشخص نیست و از طرف دیگر، تصاویر، فیلم و گفت وگوهایی به اشتراک می‌گذارند. این فضا بسیار مجذوب‌کننده بوده و تحولات یا هیجاناتی را در زندگی افراد به وجود می‌آورد. گاه غرق شدن در این فضا و گفت وگو در این فضا، انسان را از همه اطرافیان دور ساخته به طوری‌که فرد از خانواده‌ی خود غافل شده و در تفریحات و یا مجالس مهمانی خانواده، حضور نمی‌یابد و یا اگر حضور یابد تنها جسم و ظاهر او در بین جمع بوده و دلش در بین دوستان مجازی خود، در شبکه‌های مختلف است؛ در حقیقت، غرق شدن در این مسیر، دوستی از طریق روابط خاموش و در عین حال کشنده را به دنبال خواهد داشت.

داده کاوی پروفایل کودکان و نوجوانان

داده‌کاوی داده‌ها، فرآیند به خدمت گرفتن یک روش شناسی رایانه‌ای است که با استفاده از تکنیک‌ها و الگوریتم‌های مختلفی در جست‌وجو‌ی دانش نهفته در داده‌هاست؛ داده‌کاوی، نقض حریم خصوصی همه افراد است. اما از مهم‌ترین این تهدید‌ها، تهدیدی است که برای حریم خصوصی کودکان وجود دارد. تفاوت میان دنیای آنلاین و آفلاین، ارتباطات کودک را نسبت به تهاجم به حریم خصوصی یا آشکارسازی غیر عمد اطلاعات حساسشان، آسیب پذیر می‌کند .

تهدیدات حریم خصوصی ارتباطات آنلاین همه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به ویژه کودکان بسیار آسیب‌پذیرترند زیرا ممکن است آگاهی کمتری نسبت به این موضوع داشته باشند که چه اطلاعاتی شخصی است و عواقب احتمالی انتشار این اطلاعات را نیز ندانند. بررسی‌های صورت گرفته مبنی بر این است که 72 درصد دانش آموزان حریم خصوصی‌شان نقض شده است و از این رو ممکن است اطلاعات شخصی‌ای که بچه‌ها در کودکی به صورت آنلاین منتشر می‌کنند، در بزرگسالی اثرات جدی‌ای روی زندگی آن‌ها بگذارد.

برقراری رابطه احساسی و به دام انداختن نوجوانان

اساسا خلوت اینترنت، برای انسان‌هایی که در سطح قابل‌توجهی از رشد و تربیت قرار نگرفته باشند، آسیب‌زا است. این به ویژه در خصوص کودکان بیشتر مصداق دارد؛ کودکان در برابر اثرات عاطفی مربوط به تصاویر و اطلاعات، حساس‌تر بوده و همچنین تجربه و توانایی شناخت کافی برای ارزیابی اطلاعات دریافتی را ندارند. به علاوه از کنترل کم‌تری برخوردار بوده و نسبت به اطلاعات دریافتی عکس‌العمل بیشتری از خود نشان می‌دهند. بیشتر نگرانی‌ها، در خصوص مواجه شدن آن‌ها با آسیب‌های احتمالی هنگام برقراری ارتباط آنلاین با دیگران است.

موضوع نگران کننده دیگر درباره‌ی شکارچیان شبکه‌های اجتماعی مجازی است، مواردی از قبیل، «کودک آزاری که ممکن است ابتدا به صورت آنلاین ارتباط را با کودکان آغاز کنند، از آن‌ها درخواست عکس نمایند یا دست به ارتباطات نادرستی بزنند و شاید بچه را متقاعد کنند که فرد را ببیند.» این مساله‌ی مهم و حساسی‌است که بدانیم، هنگامی که مثلا دانش‌آموزی موبایل یا تبلت را روشن می‌کند، هر غریبه‌ای می‌تواند وارد دنیای مجازی او شود.

این موارد، شرح بزه‌های محدودی بود که اگر بر حضور کودکان در فضای مجازی کنترل صورت نگیرد ممکن است رخ دهد. این جرائم و خطرات محدود نیستند و می‌توان موارد دیگری همچون کلاهبرداری اینترنتی را هم نام برد. با لحاظ این خطرات و چنانچه بیان شد، اهمیت نظارت بر فضای مجازی کودکان بسیار بالا بوده و نقش پررنگ‌تری را از والدین، جامعه و نهادهای نظارتی طلب می‌کند.