خانه تکانی مجازی!

تصور کنید به 15 یا 20 سال گذشته سفر کرده‌اید، جایی حوالی روزهای اول دهه 80 شمسی؛ آن روز اگر یک دختر یا پسر کلاس اولی از پدرش درخواست یک گوشی تلفن همراه بسیار ساده می‌کرد، به نظرتان بازخورد پدر و باقی اعضای خانواده چه بود؟ اصلا آن روزها چند درصد از مردم ایران دارای گوشی تلفن همراه یا رایانه شخصی بودند؟ اما امروز  نه تنها گوشی داشتن بچه‌ها مسئله عجیبی نیست؛ بلکه  متاسفانه دوسالی است که بچه‌ها برای درس خواندن، هر روز کلاس درس را در گوش هوشمند خود تجربه کرده‌اند.

متاسفانه وابستگی به گوشی و تبلت و… برای دانش‌آموزان عوارضی همچون انزوا، تنهایی، روابط اجتماعی ضعیف، خشکی چشم، تاری دید، ضعف بینایی، بدخوابی یا کم خوابی، کمردرد، سردرد،درد ناحیه مچ دست، چاقی یا کم اشتهایی، مشکلات رفتاری مانند پرخاش، افسردگی و… به دنبال داشته است؛ شدت و ضعف آن نیز بسته به میزان وابستگی دانش‌آموزان به این سیستم‌های هوشمند است.

خانه تکانی مجازی

وقت آن است که با کاهش و اتمام کلاس‌های مجازی، بچه‌های عزیز خود را به زندگی عادی برگردانده و عوارض این چند سال قرنطینه و گوشی به دست بودن آنها را کاهش دهیم.

• نیاز نیست گوشی داشته باشند؛ حالا که آرام‌آرام مدارس در حال بازگشایی است، ضروری است که دسترسی بچه‌ها به گوشی محدود شود.
• دست به گوشی بودن ممنوع! به بچه‌ها اجازه تماشای فیلم و کارتون در گوشی و تبلت را ندهید؛ این‌کار موجب وابستگی آن‌ها به این ابزارهای الکترونیکی می‌شود. لازم است، وابستگی و نیازهای دانش‌آموزان به رایانه یا تبلت را به حداقل برسانیم.
• حالا که نیاز بچه‌ها به رایانه کم شده است، آن را در اتاق شخصی او قرار ندهید. آن را در محل پر رفت‌وآمد خانه قرار دهید؛ تا دسترسی کمتری به آن داشته باشد. برای استفاده از آن هم محدودیت ایجاد کنید. برای زمان‌های اتصال به نت نیز محدودیت تعیین کنید؛ حدالمقدور در زمان اتصال به اینترنت نیز کنارش باشید.
• در همان زمان‌های محدود که مجاز به استفاده از رایانه و… هستند به صورت غیرمستقیم بر استفاده  آنها  نظارت کنید؛ چند روز یکبار بخش دانلودهای رایانه و سابقه سایت‌هایی که بازدید کرده را بررسی کنید. نرم‌افزارهای «کنترل والدین» می‌توانند محدودیت‌هایی در مدت استفاده از فضای مجازی، دسترسی به محتواهای جنسی و … ایجاد کنند و شما را در جریان فعالیت دقیق دانش‌آموز خود در فضای مجازی قرار بدهند.
• اگر گاهی به بچه‌ها اجازه بازی رایانه، آن هم به شکل محدود می‌دهید؛ اصلا به بچه ها اجازه ندهید خودشان به‌تنهایی، به خرید بازی‌های رایانه‌ای بروند. اگر لازم به خرید این بازی‌ها بود، حتماً خودتان در خرید همراهشان باشید و از بازی‌هایی که می‌خرند و آسیب‌ها و مزایای آن باخبر باشید.

والدین آگاه، فرزندان سالم

• به وضعیت درسی دلبندتان، فعالانه رسیدگی کنید. روند پیشرفت تحصیلی او را کاملا منظم بررسی و پیگیری کنید؛ مراقب باشید که دنیای مجازی موجب افت تحصیلی او نشده باشد.
• بچه‌های شاد و پرنشاط! برنامه‌ی کامل و متنوعی برای اوقات فراغت دانش‌آموز خود داشته باشید؛ نباید بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی اوقات فراغت فرزندان ما را پر کنند. برای نمونه تهیه‌ی کتاب‌های مناسب و موردعلاقه‌اش و همراهی برای مطالعه با او، کلاس‌های مهارتی، ورزشی و تقویتی که می‌پسندد و… می‌توانندکاربردی باشند.
• مهارت های مدیریت زمان را به فرزندان خود آموزش داده و تا تثبیت این ویژگی عالی در آن‌ها، همراهشان باشید. این مسئله موجب می‌شود آن‌ها اهمیت و محدودیت زمان را درک کرده و در استفاده درست از این نعمت ارزشمند تلاش کنند.

سلام زندگی عادی!

• اگر مدام پشت رایانه و یا گوشی به دست بودن، موجب تنهایی و ضعف اعتماد به نفس فرزندتان شده، لازم است دست به کار شوید؛ تلاش کنید روابط اجتماعی بچه‌ها ارتقا یابد. برای مثال، در صورت امکان با خانواده‌هایی که بچه‌های همسن فرزند شما دارند، مرتبط شوید؛ با هم گردش بروید، مهمانی و… داشته باشید و زمینه دوستی بچه‌ها را فراهم کنید.
• اگر بچه‌ها دچار اضافه وزن شده‌اند، با هوشیاری برنامه غذایی و ورزش مناسب برای او تهیه کنید و تا رسیدن به شرایط ایده‌آل او را همراهی کنید.
• به وضعیت بینایی دانش‌آموز خود رسیدگی کنید؛ در صورت امکان به یک مرکز بینایی‌سنجی رفته و از سلامت بینایی او اطمینان حاصل کنید.استفاده مدام از گوشی و تبلت موجب آسیب‌های بینایی می‌شود که در صورت غفلت تاثیرات ثانویه نیز خواهد داشت.

حواستو جمع کن!

• با وجود محدود کردن استفاده و دسترسی بچه‌ها به گوشی، تبلت و… اما همچنین ضروری است که سوادرسانه‌ای و مهارت‌های امنیتی استفاده از رایانه را به فرزند خود آموزش بدهیم؛ مواردی مانند زیر:
• اطلاعات فردی و شخصی خود را با افراد غربیه در فضای مجازی به اشتراک نگذارند.
• با افراد ناشناس چت نکرده و به پیام‌های آن‌ها اهمیت ندهند.
• اطلاعات بانکی اعضای خانواده را فاش نکنند.
• لینک‌های مشکوک را باز نکنند.
• هرگز با کسی که در فضای مجازی آشنا شده‌اند، ملاقات واقعی ترتیب ندهند.
• در انتها با کمک خود دانش‌آموز، قوانین استفاده از رایانه ، گوشی و… را معین کرده و به شکل مکتوب به دیوار اتاقش نصب کنید؛ همچنین با کمک وی برای موارد نقض قوانین، جریمه‌هایی مشخص کنید. اجرای قوانین و جرایم مربوط به آن را جدی بگیرید.

لازم به یادآوری است که فرزندان ما بالاخره قرار بود با فضای مجازی، اینترنت و دستگاه های هوشمند آشنا شوند؛ اما شرایط به گونه‌ای شد که متاسفانه این آشنایی بسیار زود و نابهنگام رخ داد؛ اما حالا که گویا کم‌کم قرار است وضعیت زندگی‌مان شبیه گذشته شود، به جای دل‌نگرانی و استرس، باید با انرژی دست و به‌کار شد و یک خانه‌تکانی مجازی به راه انداخت. به طور کل استفاده از فضای مجازی را به مرور کم کنید، دنیای واقعی را به طرق مختلف برای بچه‌ها جذاب کنید و زمان‌آنها را در دنیای واقعی پر کنید. در این میان، مشاجره و لج‌بازی ایجاد نکنید و مراقب انس خانوادگی خود باشید.