حریم خصوصی کودک و فضای مجازی
بله، تمام آن فیلمها و عکسهای فضای مجازی زیبا و جذاب هستند، اما آیا میدانید آنها چگونه بر زندگی کودکان تأثیر میگذارند؟!
برای مثال، اکثر کودکان دوساله در آمریکا -طبق یکی از بررسیها در سال ۲۰۱۰، بیش از نود درصد آنان- اکنون در فضای مجازی حضور دارند. بیش از هشتاددرصد از کودکان زیر دو سال نیز امروز در رسانههای اجتماعی حضور دارند.
بسیاری از کودکان، نخستین حضور خود در اینترنت را بهصورت لکههای خاکستریِ پراکنده بر روی عکسهای فراصوت، یعنی از اولین عکس سونوگرافی تجربه میکنند که حتی پیش از تولد آنها در صفحات مجازی قرار داده شده است.
گاهی اوقات، این کودکان ممکن است پس از پشتسرگذاشتن دوران خردسالی دریابند که هویت مجازی آنها، پیشاپیش تا حدود زیادی و بهطور معمول بهدست والدین آنها، شکل داده شده است. باتوجهبه اینکه آنچه در فضای مجازی منتشر میشود قابلجستوجو و قابلبهاشتراکگذاری است و ماندگاری بلندمدت دارد، نقش دوگانۀ والد و ناشر، پرسشهای بسیاری را دربارۀ حریم خصوصی، رضایت و بهطور کلی رابطۀ والد با فرزند مطرح میسازد.
درنتیجه، محققان، پزشکان متخصص کودکان و دیگر حامیان حقوق کودک در مراحل آغازین طراحی پویشی در حوزۀ سلامت عمومی هستند تا توجه عموم را به امری جلب کنند که از دیدگاه آنان تعارضی ذاتی بین دو چیز است: «آزادی والدین در انتشار» و «حق کودک برای حفظ حریم خصوصی»
استیسی اشتاینبرگ، استاد حقوق در لوین کالج دانشگاه فلوریدا و مدیر مرکز کودکان و خانواده در این دانشگاه، معتقد است که «بهندرت ممکن است والدین از روی غرضورزی و بدخواهی اطلاعات مرتبط با کودکان خود را با دیگران به اشتراک بگذارند، اما آنها ماندگاری و پیامدهای بالقوۀ این اطلاعات در فضای مجازی را مد نظر قرار نمیدهند.»
برای مثال، بزرگسالان، بهطور معمول، در اعلامیههای تولد و دیگر پستهای خود در سایتهایی نظیر اینستاگرام، نام کودک و تاریخ تولد وی را ذکر میکنند. این کار کودکان را با خطر دزدی هویت و کودکربایی مجازی روبهرو میسازد، یعنی ممکن است کسی عکسهای کودکانِ فردی دیگر را بردارد و آنها را بهعنوان عکسهای کودک خود به نمایش بگذارد. برخی والدین اطلاعاتی لحظهبهلحظه دربارۀ مکان کودکان خود منتشر میکنند که بهطور بالقوه ایمنی آنها را به خطر میاندازد. بزرگسالانی هم هستند که، با نیت خوب، عکسهای کودکان خود را در انواع مختلفی از موقعیتهای صمیمانه بهسادگی در فضای مجازی به اشتراک میگذارند.
والدین و پرستاران باید اطمینان حاصل کنند که عکسهای کودکان را با افرادی به اشتراک میگذارند که نه آنها را دانلود میکنند، نه در اختیار دیگران قرار میدهند و نه به هر شیوۀ دیگری مورد سوءاستفاده قرار میدهند. آنها همچنین باید اطمینان حاصل کنند که افرادی که میتوانند به عکسهای بهاشتراکگذاشتهشده از کودکان دسترسی داشته باشند، دارای چارچوبهای خصوصی مستحکمی باشند و همچنین افرادی باشند که بر دسترسی دیگر افراد به حسابهای رسانههای اجتماعی خود نظارت میکنند. بسیاری از والدین بر این باورند که چارچوبهای خصوصی را میتوان بهعنوان حوزهای ایمن در نظر گرفت و بنابراین بهگفتۀ اشتاینبرگ، «آنها در بهاشتراکگذاشتن مطالب با مخاطبان موردگزینش خود، احتیاط اندکی به خرج میدهند. اما درواقع حتی این مطالب نیز میتواند در دسترس مخاطبان بسیاری قرار گیرد.»
پیامدهای این حجم عظیم از بهاشتراکگذاری از مسائل امنیتی بسیار فراتر میرود و مشخصههای جدید در فرزندپروری را تعیین میکند. والدین و پرستاران دیگر صرفاً نگهبان و مراقب کودکان نیستند، بلکه همچنین در بسیاری از موارد بهطور بالقوه پخشکنندگان اطلاعات دربارۀ کودکان خود برای مخاطبان جمعی هستند. این حجم عظیم از بهاشتراکگذاری دارای منافع واضحی برای افراد است، مثل خانوادهها و دوستانی که از نظر جغرافیایی دور از هم هستند یا والدینی که بهمنظور کسب مشاوره از دوستان معتمد، جزئیاتی از زندگی کودکان خود را به اشتراک میگذارند. اما این مدل جدید همچنین میتواند احساس حاکمیت کودک بر چگونگی شکلگیری هویت خود را در معرض تهدید قرار دهد.
برخی میگویند رسانههای اجتماعی ما را به جهانی فراسوی حریم خصوصی وارد کردهاند که در آن، تصورات جوانان و انتظارات آنان از حریم خصوصی وجود خارجی ندارد. با وجود این ادعا، شواهدی در دست است که نشان میدهد نسل دیجیتال هنوز به حریم خصوصی خود در فضای مجازی اهمیت میدهد. در یکی از مقالات ارائهشده در بیستوچهارمین همایش بینالمللی شبکۀ جهانی اینترنت در سال گذشته، چنین اظهار شده است: «اکنون در فضای مجازی، حتی در بین کودکان، شاهد آن هستیم که رفتار کاربران بیشتر بهسوی حفظ حریم خصوصی گرایش دارد. اپلیکیشنهایی نظیر اسنپچت -که در آن، بر خلاف اغلب ارتباطات دیجیتالی، از ماندگاری اطلاعات جلوگیری میشود- در بین نوجوانان و جوانان بسیار پرطرفدار هستند، زیرا به کاربران اجازه میدهند لحظات صمیمانۀ خود را، بهدور از اتفاقات ناگوار یا پیامدهای بلندمدت اپلیکیشنهای متنی ماندگار، به اشتراک بگذارند.»
حامیان حقوق کودکان بر این باورند که نظارت کودکان بر ردپای دیجیتالیِ خود حق اخلاقی و حتی شاید حق قانونی آنان است. به طور خلاصه باید گفت: عکس کودک شما یک تصویر کاملا خصوصی به شمار می آید. البته نه برای شما بلکه برای فرزند شما!
بله. تصویر فرزند شما متعلق به خود اوست و خودش باید در مورد پخش شدن تصویرش در اینترنت تصمیم بگیرد.
از آنجایی که بسیاری از کودکان در سنین پایین درک درستی از کارکردهای اینترنت و شبکه های اجتماعی ندارند طبیعی است که نتوانند تصمیم درستی بگیرند.
اما این به آن معنی نیست که والدین می توانند عکس های فرزندان خود را بدون هیچ ملاحظه ای به اشتراک بگذارند و توجه و احتیاط بیشتر در این زمینه امری ضروری برای والدین میباشد.
